Voorbeeldartikel Plenty Onderwijskracht Online

Do's and don'ts bij agressief leerlinggedrag
Aan de ene kant is niet elke vorm van geweld te voorkomen, aan de andere kant leidt niet alle agressie tot doden of gewonden. Het is wel mogelijk om als leraar een houding aan te nemen die de verhoudingen tussen volwassenen en kinderen/leerlingen minder op de spits drijft.

Oorzaken
Dat leraren jonge mensen regels kunnen opleggen, restricties kunnen aanbrengen en van hen verwachtingen mogen koesteren betekent dat er een fundamentele ongelijkheid is in de machtsverhouding tussen leraar en leerling.

Wanneer dit ook nog eens gecombineerd wordt met de onkunde en onervarenheid van de nog jonge mens (jong zijn betekent immers dat je nog vaak moet vallen en opstaan) plus het onvermogen om goed met teleurstellingen om te gaan, dan is duidelijk dat er al snel een redelijk explosieve cocktail kan ontstaan van onmacht, woede, frustratie en zelfs haat. En dan hebben we het nog niet eens over hormonen en andere "gevaarlijke stoffen" gehad.

Een leraar bezit autoriteit en er staat een hele organisatie achter hem of haar, ook als een leraar die ongelijkheid niet voelt als macht. Onder de huidige ouders bevinden zich bovendien de leerlingen van vroeger met negatieve ervaringen met scholen en leraren. Zij kunnen hun negatieve beelden of wrevel naar scholen en leraren overdragen aan hun kinderen. Verder speelt het algemeen heersende cultuurverschijnsel dat autoriteiten er zijn om bestreden te worden een rol. Al met al wordt op deze manier de aandacht voor de eigen verantwoordelijkheid afgeleid, de leraar of het instituut school wordt dader en de leerling slachtoffer.

Preventie
Het is zinvol om leerlingen goed te kennen en ze te blijven zien als kinderen die moeten leren. Het echt aankijken, goed waarnemen en reflecteren op het kind zelf (en niet alleen op vervelend gedrag) is een randvoorwaarde voor goed onderwijs. Bij leerlingen doelen verhelderen en leerlingen het gevoel geven dat het proces moeilijk kan en mag zijn bevordert het contact en wederzijds respect. Coaching is in wezen: "wat zie ik, wat hoor ik en wat voel ik".

Do's and don'ts

• Ken en "zie" uw leerlingen (erkennen en aankijken).
  
• Reflecteer op opmerkingen en gedrag: corrigerend, vragend, bevestigend, met humor.
  
• Blijf de lesdoelen herhalen.
  
• (Be) noem de eigen behoeften.
  
• Corrigeer extreem gedrag buiten de klas.
  
• Uit uw waardering voor positief gedrag (hoe klein ook).
  
• Ga bij moeilijkheden een gesprek aan, geef een duidelijke opdracht mee en maak controleerbare afspraken (wie, wat, waar, wanneer)
  
• Bied hulp aan.
  
• Boos worden mag, maar het is uw boosheid. Het blijft uw keuze om boos te worden. Verontwaardiging mag wel geuit worden.
  
• Beschuldig nooit en veroordeel de persoon niet. De daad of het gedrag zelf kan wel veroordeeld worden.
  
• Ga niet bespotten.
  
• Word niet cynisch of sarcastisch.
  
• Ga geen machtsstrijd aan (leerlingen kennen hun eigen macht niet goed, groepen gaan zeer slordig om met het machtsmechanisme).
  
• Stel grenzen ("Ik begrijp dat je boos bent, maar ik wil niet dat je gaat schelden" of "Ik ga vandaag niet met jullie in debat; en ik wil geen gevecht. Dag!")
  
• Praat met collega's en maak afspraken voor gezamenlijke aanpak en wees daar zelfbewust in.
  

• Heb begrip voor de emotie van leerlingen
  
• Maak andere beelden bij agressief gedrag, biedt een andere realiteit (refereren aan sport, relaties, plannen, belangstellingen, hobby, mogelijkheden).
  
• Reflecteer met woorden, blijf rustig, leidt af met taal, benoem eigen gevoel ("Ik schrik hiervan" of "Nou wordt ik toch ook boos hoor").
  
• Blijf vertrouwen houden dat je het op kunt lossen, probeer niet bang te worden.
  
• Maak een act ("Nou zeg, wat ben jij vandaag boos zeg" waarbij je eventueel wegloopt) of ga rustig zitten. Ook afleiden kan een optie zijn, bijvoorbeeld door een vertrouwde persoon te noemen ("Wat zou je moeder hiervan vinden?")
  
• Probeer andere aanwezige leerlingen in de gaten te houden of te beschermen door ze weg te sturen of om hulp te vragen maar houd overzicht
  
• Geef aan dat je wilt praten en noem eventueel zachte oplossingen ("Zo erg is het toch niet, laten we iets goeds bedenken").
  
• Heeft de leerling een wapen probeer dan niet te focussen op het wapen maar op de mens die iets nodig heeft en wil. Probeer te bedenken wat dat kan zijn en benoem dat. Als een aanvaller door krijgt dat de leraar aanvoelt waar het om te doen is, zal dat mogelijk de agressie verminderen.
  

Heeft u een zinvolle aanvulling op dit artikel, die nog niet eerder is genoemd? Hieronder kunt u dit aangeven. Nadat u op 'Toevoegen' heeft geklikt, wordt uw aanvulling/commentaar ter beoordeling aan de beheerder voorgelegd. Na akkoord verschijnt uw bijdrage bij dit artikel.
Titel
Commentaar